 |
Προωθώντας την αειφορία μέσα από την εκπαίδευση στο Σχινιά - Μαραθώνα Καλά Παραδείγματα - Δραστηριότητες - Προτάσεις
|
Επιμορφωτικό Σεμινάριο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για εκπαιδευτικούς της ΔΔΕ Ανατ. Αττικής
Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) Ποροΐων
Σχεδιασμός και Οργάνωση Σεμιναρίου: Ευαγγελία Αγγελίδου & Ελένη Κρητικού
Υπεύθυνες Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΔΔΕ Ανατ. Αττικής σε συνεργασία με ΚΠΕ Ποροΐων
19-22 Ιανουαρίου 2005
Επιμορφωτικό Σεμινάριο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για εκπαιδευτικούς της ΔΔΕ Ανατ. Αττικής
Κωπηλατοδρόμιο - Εθνικό Πάρκο Σχινιά
Σχεδιασμός και Οργάνωση Σεμιναρίου: Ευαγγελία Αγγελίδου & Ελένη Κρητικού
Υπεύθυνες Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΔΔΕ Ανατ. Αττικής
σε συνεργασία με Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Σχινιά (ΦΟΔΕΠΑΣΜ)
20 Νοεμβρίου 2010
«Η αξία των υγροτόπων και η σημασία της προσέγγισής τους στο πλαίσιο της ΠΕ για την αειφορία»
Η Αναγκαιότητα της ορθολογικής διαχείρισης & της προστασίας των ελληνικών υγροτόπων
Η Ελλάδα, μία χώρα έκτασης 130.918 χλμ., διαθέτει 378 υγροτόπους, με συνολικό εμβαδόν 2.000.000 στρμ. (Ζαλίδης & Μαντζαβέλας, 1994) και βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση όσον αφορά τη διαθεσιμότητα γλυκού νερού, συγκριτικά με άλλες Μεσογειακές χώρες (Κουβέλης, 1998).
Οι υγρότοποι, αναδεικνύονται ως παραγωγικότατα οικοσυστήματα, μεγάλης σημασίας που επιτελούν πολλαπλές και πολύπλοκες λειτουργίες και προσφέρουν ανεκτίμητα αγαθά και υπηρεσίες στον άνθρωπο. Λειτουργούν π.χ. ως αποθήκες νερού του υδρολογικού κύκλου, ρυθμίζουν πλημμυρικά φαινόμενα και τη θερμοκρασία των παράκτιων περιοχών, στηρίζουν τη βιοποικιλότητα.
Για την Ελλάδα, μία χώρα με μεγάλη βιοποικιλότητα, με έντονο ανάγλυφο και συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες σε νερό, οι υγρότοποι, αναδεικνύονται ως οικοσυστήματα μεγάλης σημασίας. Ωστόσο, από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι σήμερα, καταφέραμε να μειώσουμε κατά 2/3 την έκταση των υγροτόπων (Τσιούρης & Γεράκης, 1991). Σήμερα το 1/3 των υγροτοπικών εκτάσεων που απομένει, κινδυνεύει από ποικίλες ηθελημένες και αθέλητες ανθρώπινες επεμβάσεις και δραστηριότητες, μη ενταγμένες σε βιώσιμες στρατηγικές διαχείρισης των υγροτοπικών οικοσυστημάτων που προκαλούν μεταξύ άλλων, μεταβολές στον υδρολογικό κύκλο και στις βιοκοινωνίες, με συνέπειες στη μείωση της βιοποικιλότητας. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα, η προσπάθεια καταγραφής των υγροτόπων, δεν έχει ολοκληρωθεί ενώ η ελαστικότητα του υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου έχει ως συνέπεια τη συνέχιση της υποβάθμισης των ελληνικών υγροσυστημάτων. Παρότι μετά από τη σύμβαση Ραμσάρ του 1971, άρχισε να διαμορφώνεται ένα γενικότερο πλαίσιο προστασίας ορισμένων υγροτόπων, ωστόσο το πλαίσιο αυτό, δεν θα μπορούσε ακόμη να χαρακτηρισθεί ως αποτελεσματικό (Πυροβέτση, 2000).
Από τα παραπάνω, προκύπτει ότι είναι αναγκαία η ορθολογική διαχείριση των ελληνικών υγροτόπων και η αντιμετώπιση των προβλημάτων που συνδέονται με αυτούς. Η ΠΕ, η οποία είναι προσανατολισμένη από τη γέννηση και τα πρώτα βήματά της, στη μελέτη και την επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων (UNESCO, 1980), θα μπορούσε να συμβάλει ουσιαστικά προς την κατεύθυνση προστασίας των υγροτόπων.
Βεβαίως, ο ρόλος της ΠΕ, δεν περιορίζεται μόνο στα υγροτοπικά οικοσυστήματα και εννοείται ότι αυτή, μπορεί και είναι αναγκαίο να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη μελέτη και την προστασία όλων των οικοσυστημάτων (δάση, παράκτια, λιβάδια, κλπ). Η παρούσα εργασία, εστιάζει στο αντικείμενο «υγροτοπικά οικοσυστήματα», θεωρώντας το ως ένα παράδειγμα, θέματος ΠΕ που εμπλέκει οικολογικές έννοιες.
Ο ρόλος της ΠΕ προς την κατεύθυνση της προστασίας των υγροτόπων
Λαμβάνοντας υπόψη ότι:
- στη βάση των ανθρώπινων επιλογών και δράσεων, εδράζουν λαθεμένες αξίες και γνώσεις, παρανοήσεις και βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις για τη σημασία και την αξία των υγροτόπων
- η ΠΕ θα μπορούσε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο: να δομήσει βασικές οικολογικές έννοιες και εργαλεία σκέψης (διεπιστημονικότητα, σύνθετη συστημική σκέψη), να αντιμετωπίσει τις παρανοήσεις για τις λειτουργίες και το ρόλο των υγροτόπων και να διαμορφώσει ένα σύστημα στάσεων και αξιών, ικανό να συμβάλει στην προστασία των υγροτόπων
- η θεμελιώδης σημασία της δόμησης βασικών οικολογικών εννοιών και απόκτησης οικολογικής γνώσης προκειμένου το άτομο να καταστεί ικανό να αξιολογεί τις συνέπειες μιας δεδομένης απόφασης και δράσης, η ανάπτυξη της συστημικής προσέγγισης και η υιοθέτηση διεπιστημονικών μεθόδων με κατεύθυνση τη λύση των περιβαλλοντικών προβλημάτων, τονίζεται ήδη από τη Διακυβερνητική Διάσκεψη της Τιφλίδας (UNESCO, 1980 · Ballantyne και Packer, 1996 · Hungerford et al., 1998 · Hungerford et al., 1990)
- οι μεν κίνδυνοι για την υποβάθμιση των υγροτόπων εξακολουθούν να υπάρχουν, η δε ευαισθητοποίηση των μαθητών, σε θέματα σχετικά με τις λειτουργίες και τις αξίες των υγροτόπων, κατέχει θεμελιακή θέση στο πλαίσιο της στρατηγικής για τη διαχείρισή τους (Γεράκης, 1990)
- Η ευαισθητοποίηση αυτή μπορεί να προωθηθεί μέσα από την εκπαίδευση όλων των βαθμίδων, στο πλαίσιο της ΠΕ,
κρίνεται αναγαίο, η ΠΕ να συμπεριλάβει με πιο συστηματικό τρόπο στη θεματική της, τη μελέτη των υγροτοπικών συστημάτων και των προβλημάτων τους, στην εκπαιδευτική πρακτική της.
Τα υγροτοπικά οικοσυστήματα και τα προβλήματα που συνδέονται με αυτά, εκτός του ότι είναι αναγκαίο αντικείμενο μελέτης στο πλαίσιο της ΠΕ, είναι ταυτόχρονα προκλητικό, προνομιούχο και ελκυστικό, για τους παρακάτω λόγους.
Είναι προκλητικό, διότι ο πολυδιάστατος και πολύπλοκος χαρακτήρας των θεμάτων αυτών, μας φέρνει αντιμέτωπους με ένα ιδιαίτερα σύνθετο εννοιολογικό περιεχόμενο που μας εμπλέκει με πολλές οικολογικές έννοιες. Η πολυπλοκότητα αυτή, μας φέρνει αντιμέτωπους με τη διεπιστημονικότητα, η οποία είναι πρόκληση και ζητούμενο στην ΠΕ. Η μελέτη προβλημάτων, σχετικών με την ορθολογική διαχείριση των υγροτόπων, μας φέρνει αντιμέτωπους με την έννοια της αειφορίας, η οποία είναι επίσης πρόκληση και ζητούμενο στην ΠΕ.
Είναι προνομιούχο, διότι η προσέγγιση τέτοιων σύνθετων φαινομένων μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη της οικολογικής αντίληψης και σκέψης και στη σταδιακή διαμόρφωση της σύνθετης συστημικής σκέψης (Morin, 1999), απαραίτητο εργαλείο για τη σύγχρονη εποχή.
Είναι ελκυστικό, διότι η ποικιλότητα των βιοτόπων, της βιοκοινότητας και του τοπίου, καθιστά τους υγροτόπους ελκυστικούς χώρους που ασκούν ιδιαίτερη γοητεία στους μαθητές. Οι χώροι αυτοί προσφέρονται για έρευνα και εκπαίδευση καθώς επιτρέπουν την ανάπτυξη ποικίλων δραστηριοτήτων, διδακτικών μεθόδων και εργαλείων (παρατηρήσεις υδρόβιων πουλιών, μελέτες πεδίου, πειράματα).
Κ.Π.Ε. Ποροΐων, 19-22 Ιανουαρίου, 2005
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ
Πέμπτη, 19 Ιανουαρίου 2005
19.00-20.00 μ.μ.: Άφιξη – Εγγραφές – Παραλαβή φακέλων.
20.00-21.00 μ.μ.: Δείπνο.
Παρασκευή 20 Ιανουαρίου 2005
Πρωί
8.00-9.00 π.μ.: Πρωινό
9.00-9.30 π.μ.: Παρουσίαση του Κ.Π.Ε. Ποροΐων και των δραστηριοτήτων του: Προγράμματα – Εθνικό Θεματικό Δίκτυο: «Ήχος και Φύση» Κεχαγιόγλου Στράτος, Αναπληρωτής Υπεύθυνος Κ.Π.Ε. Ποροΐων.
9.30 -10.00 π.μ.: «Η αξία των υγροτόπων και η σημασία της προσέγγισής τους στο πλαίσιο της ΠΕ για την αειφορία» Ευαγγελία Αγγελίδου και Ελένη Κρητικού, Υπεύθυνες Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Δ/νσης Δ/θμιας Εκπ/σης Ανατολικής Αττικής
10:00 – 10.30 π.μ.: «Η Λίμνη Κερκίνη και το ποτάμι της: Διδακτικές και παιδαγωγικές προσεγγίσεις»: Τάτση Κωστούλα , Υπεύθυνη Κ.Π.Ε. Ποροΐων.
10:30 – 11.30 π.μ.: Εργαστήριο: Εργασία σε ομάδες, με αντικείμενο: «Κριτήρια επιλογής και καθορισμός θέματος & υποθεμάτων προγράμματος ΠΕ με αντικείμενο έναν υγρότοπο» Συντονιστές εργαστηρίου: Ευαγγελία Αγγελίδου και Ελένη Κρητικού, Υπεύθυνες ΠΕ, Δ/νσης Δ/θμιας Εκπ/σης Ανατολικής Αττικής
11.30 π.μ.- 13.30 μ.μ.: «Ανάπτυξη προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης -Δραστηριότητες στο πεδίο»: Μέλη της παιδαγωγικής ομάδας του Κ.Π.Ε. Ποροΐων
14.00.-14.30 μ.μ. Γεύμα
Απόγευμα
17.30-18.00 μ.μ.: «Λίμνη Κερκίνη - Η περίπτωση ενός ημιτεχνητού υγροτόπου που προστατεύεται από τη συνθήκη RAMSAR» Τάτση Κωστούλα, Υπεύθυνη Κ.Π.Ε. Ποροΐων.
18.00-18.30 μ.μ.: «Χαρακτηριστικά και χρήσεις του υγροβιότοπου του Σχινιά στο χτές και το σήμερα»: Ευαγγελία Αγγελίδου και Ελένη Κρητικού
18.30.-19.30 μ.μ.: Εργαστήριο: Εργασία σε ομάδες, με αντικείμενο: «Ανάπτυξη δραστηριοτήτων με αντικείμενο τον υγροβιότοπο του Σχινιά» Συντονιστές εργαστηρίων: Ευαγγελία Αγγελίδου και Ελένη Κρητικού
19:30 – 20.00 μ.μ.: Συζήτηση
20. 00 - 21.00 μ.μ.: Δείπνο.
Σάββατο 21 Ιανουαρίου
Πρωί
8.00-9.00 π.μ.: Πρωινό
9.00-13.30 π.μ.: Δραστηριότητες στο πεδίο-Ανάπτυξη προγράμματος - Επίσκεψη στο ενυδρείο. Μέλη της παιδαγωγικής ομάδας του Κ.Π.Ε. Ποροΐων
14.00-14.30 μ.μ.: Γεύμα
Απόγευμα
17.30 -20.30 μ.μ.: Εργαστήριο: Εργασία σε ομάδες με αντικείμενο: «Σχεδιασμός Δραστηριοτήτων» στο Κ.Π.Ε. Παρουσίαση εργασιών και αποτελεσμάτων.
20.30 -21.00 μ.μ.: Δείπνο.
Κυριακή 22 Ιανουαρίου
8.00.-9.00 π.μ.: Πρωινό
9.00 -11.00 π.μ.: Συνάντηση εργασίας μεταξύ Υπευθύνων Π.Ε. ΔΔΕ Ανατολικής Αττικής και εκπαιδευτικών Ανατολικής Αττικής.
11.00 -12.00 π.μ.: Συζήτηση – Αξιολόγηση
